Marmara Denizi’nde gittikçe yayılan, deniz canlıları için de tehlike oluşturan  müsilaj sorunu için
ilimize teşrif eden Bakan Kurum, toplantı öncesi ilk olarak beraberindeki Vali Seddar Yavuz,
Marmara Belediyeler Birliği ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın ile
birlikte Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin İzmit Körfezi'nde deniz süpürgeleriyle devam ettiği
müsilaj temizleme çalışmalarını inceleyerek, bilgi aldı.
Bakan Kurum daha sonra deniz salyası oluşumunu araştırma faaliyetlerine devam eden ODTÜ
Deniz Bilimleri Enstitüsünün araştırma gemisi Bilim-2'de yapılan çalışmaları inceleyerek,
yetkililerden bilgi alan Bakan Kurum burada basına açıklamalarda bulundu.
Çalışmaları yerinde görmek hem de çözüm önerilerini neticelendirmek üzere burada olduklarını
belirten Bakan Kurum: “Hem deniz yüzeyinde hem deniz dibinde bilim insanlarımızla, yine
bu bilim gemimizle, üniversitemizle birlikte çalışmalarımızı yürüttük ve 91 ayrı noktadan
numuneler aldık. Bu gemi her türlü numuneyi alıp analiz edebilen, laboratuvarlarında
deney sonuçlarını çıkarabilen beceride ve kabiliyette. Üniversitemizle birlikte, bu çalışmayı
yürütüyoruz ve sahadan aldığımız veriler çerçevesinde çalıştaylarımızda süreci
değerlendiriyoruz. Alınması gereken acil ve uzun vadeli planlarımızı da bilim insanlarımız,
belediyelerimiz, valilerimiz, sivil toplum örgütlerimiz, sanayi kuruluşlarımızla hep birlikte
inşallah birazdan açıklayacağımız eylem planları çerçevesinde hem kısa vadede hem de
uzun vadede yatırımlarımızı yapacağız."
Sayın Cumhurbaşkanımız Haliç’te ne yaptıysa Marmara Denizi’mizde de, boğazımızda da
yapılması gereken tüm adımları atıyor olacağız diyen Bakan Kurum: "Boğazımızı kirliliğe terk
etmeyeceğiz, buna müsaade etmeyeceğiz. Marmara'mızı koruma altına alacağız. Yapılması
gereken tüm adımları atacağız. Afet Yönetim Planı çerçevesinde Marmara koruma altına
alınacak. 7 gün 24 saat esasıyla çalışarak müsilaj sorununu ortadan kaldıracağız. Deniz
suyu sıcaklığının Ege'ye göre daha çok arttığı tespit edildi. Bunun neden arttığı
araştırılacak. Müsilaj problemini tamamen ortadan kaldıracak çok kapsamlı ve geniş bir
eylem planı hazırladık. Atılması gereken tüm adımları 3 yıl içerisinde atıp hakikaten sadece
Marmara'mızın bugününü değil, inşallah geleceğini kurtaracak projeleri hep birlikte
gerçekleştirmiş olacağız. Göller bizim, denizlerimiz bizim, yeşil alanlarımız bizim, bunları
korumak zorundayız ve çocuklarımıza, geleceğimize en iyi şekilde aktarmak
durumundayız."
“İklim değişiyor, iklim değişikliği etkilerini artık her yerde hissediyoruz. Daha önce
açıkladığımız iklim değişikliği eylem planlarımız vardı ve bu eylem planları çerçevesinde

atılması gereken adımları atacağız. Sayın Cumhurbaşkanımızın çevre hassasiyeti çok
yüksek. Bizim bu noktada bütün çevre projelerimize destek veriyorlar. Verilmesi gereken
tüm desteği, yerel idarelerimize gerek teknik, gerek maddi olarak vermek suretiyle bu
müsilaj problemini de inşallah halledeceğiz”
Vatandaşlarımıza her türlü detayı vermek suretiyle bu süreci yürüteceklerini belirten Bakan
kurum: “7 gün 24 saat çalışmalarımızı göreceksiniz. Bu anlayışla çalışarak müsilaj
problemini çözeceğiz. Bu günü değil inşallah geleceğimizi de kurtaracak adımları atacağız.
Katılımcı bir anlayışla çalışmalarımızı yürütüyoruz, herkes taşın altına elini koyması
gerekiyor.
Katı atıklar konusundaki çalışmalara da değinen Bakan Kurum, şunları kaydetti: “Katı atıktan
karasal çöplere, buradaki sanayi yatırımlarına, ırmaklara, akarsulara, bu alanın
izlenmesine, yine Acil Eylem Planı çerçevesinde bu alanın korunmasına, deniz çöplerinin
hızlı şekilde toplanmasına yönelik bütün adımlar atılacak. Çalışmamız sadece bugüne dair
değil, sürekli üniversitelerimizle bu noktada iş birliği halindeyiz. Bilim insanlarımızın,
akademisyenlerimizin görüşleri doğrultusunda atılması gereken adımları atmaya gayret
gösteriyoruz. Buradaki deniz suyu sıcaklığının Ege Denizi'ne oranla daha çok arttığının
tespitleri var. Bu noktada sıcaklığı artıran nedenleri de araştırarak tespitlerimizi yaptık.
Bilfiil 300 arkadaşımız sahada bütün arıtma tesislerinden numuneler aldılar. Bu numuneleri
laboratuvarlarımızda test ettik, numuneler doğrultusunda yapılacak eylem planlarını da
oluşturduk. Çok kapsamlı, geniş, katılımcı bir eylem planıyla inşallah birazdan belediye
başkanlarımızın da fikirlerini, görüşlerini, önerilerini, ilave edilmesi gerekenleri de ilave
ederek inşallah müsilaj problemini tamamen ortadan kaldıracak adımları atacağız." dedi.
İncelemenin ardından Bakan Kurum, Vali Seddar Yavuz, Marmara Belediyeler Birliği ve Kocaeli
Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın ve beraberindeki protokol üyeleri ile
birlikte toplantının yapılacağı Başiskele Tryp By Wyndham Otel’ine geçtiler.
Programa Çevre ve Şehircilik Bakanı Sayın Murat Kurum’un yanı sıra Çevre ve Şehircilik Bakan
Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar, Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Akif Özkaldı, Vali Seddar
Yavuz, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, Bursa Valisi Yakup Canbolat, Tekirdağ Valisi Aziz Yıldırım,
İstanbul Milletvekili Eyüp Özsoy, Ankara Milletvekili Sadir Durmaz, Kocaeli Milletvekilleri; İlyas
Şeker ve Cemil Yaman, Mersin Milletvekili Zeki Hakan Sıdalı, Kırklareli Milletvekili Vecdi
Gündoğdu, İzmir Milletvekili Murat Bakan, TBMM Çevre Komisyon Başkanı Muhammet Balta,
TBMM Çevre Komisyon Başkan V. Muhammet Müfit Aydın, Marmara Belediyeler Birliği ve
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın, İstanbul Büyükşehir Belediye
Başkanı Ekrem İmamoğlu, Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, Tekirdağ
Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Albayrak, Balıkesir Büyükşehir Belediye Başkanı Yücel
Yılmaz, Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem Yüce, Çanakkale Belediye Başkanı Ülgür
Gökhan, Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Yalova Belediye Başkanı Mustafa Tutuk, İlçe
Belediye Başkanları, Daire müdürleri, çok sayıda Araştırmacı ve Akademisyenler katıldı.
Toplantının ardından Bakan Kurum toplantıda alınan kararlar ve Marmara Eylem Planı hakkında
basına açıklamada bulunarak şunları kaydetti:
Eylem planının Marmara Denizimizin geleceğine katkı vermesini diliyorum diyerek sözlerine
başlayan Bakan Kurum: “Marmara Denizimizin geleceği için önemli bir toplantı
gerçekleştirdik. Ortak akılla, samimiyetle, gayretle, birlik ve beraberlik içerisinde

hazırladığımız Marmara Denizi Koruma Eylem Planı’mızı istişare ettik ve son halini verdik.
Burada hepimiz, ortak bir iradeyle; İstanbul Boğazı’mızı, Marmara Denizi’mizi kirliliğe,
kaderine terk etmeyeceğiz dedik. El birliğiyle, iş birliğiyle gözbebeğimiz Marmara’yı
kurtaracağız dedik."

5 Haziran Dünya Çevre Günü’müzü Kutluyorum

Bugün şehirlerimizi, insanımızı etkileyen; salgın, deprem ve iklim değişikliği olmak üzere üç
önemli meselemiz var diyen ve 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nü kutlayarak sözlerine devam
eden Bakan Kurum: “2020 yılı bu üç meselenin neden olduğu sonuçlarla mücadele içinde
geçti. Bugün konuştuğumuz müsilaj probleminin ana nedeni olan iklim değişikliğiyle
mücadelenin yolu ve çözümü; çevre yatırımlarından, yeşil yatırımlardan geçmektedir.
Millet bahçelerinden koruma projelerine, atık getirme merkezlerinden atıksu arıtma
tesislerine, çevre yatırımlarından bisiklet yollarına kadar tamamladığımız onlarca projeyi
milletimizin hizmetine sunduk.”

Güç Birliği Yapmak Zorundayız

İstanbul, Kocaeli ve tüm kıyı şehirlerimizde yaygın bir kirlilik yaşıyoruz diyen Bakan Kurum:
“Dünya’nın farklı noktalarında çeşitli sebeplerle zaman zaman ortaya çıkan Müsilaj
problemi, deniz salyası sorunuyla karşı karşıyayız. Çözüm noktamız çok net. Hakikaten
hepimizin, 84 milyonun, Marmara Bölgesinde yaşayan 25 milyon vatandaşımızın içini
sızlatan o görüntüleri yok etmek. Marmara Denizi’mizi bir seferberlik anlayışıyla tertemiz
hale getirmek ve gelecek nesillere aktarmak hepimizin üzerinde bir vazifedir, bir borçtur.
Bu anlamda; el birliği yapmak, güç birliği yapmak zorundayız. Ve bir an evvel karasal,
tarımsal ve gemi kaynaklı ne kadar farklı kirlilik türü varsa, ne kadar sebep varsa hepsini
ortadan kaldırmaktır.”

91 Noktada Denetimlerimizi Yaptık

Bakanlık olarak müsilaj sorununu, ilk andan itibaren titizlikle takip ettiklerini belirten Bakan Kurum:
“300 kişilik ekibimizle, Marmara Denizi’nde 91 noktada, karada da tüm atık su arıtma ve
katı atık tesislerinde, kirlilik kaynaklarında denetimlerimizi yaptık. Aldığımız örnekleri
Çevre Laboratuvarımızda inceledik. ODTÜ Bilim gemimizle suyun altında ve üstünde 100
farklı noktadan numuneler aldık. 700’ü aşkın bilim insanı, kurum temsilcisi, STK ve
belediye yetkilisinin katıldığı son yılların en geniş katılımlı çalıştayını yaptık.”

3 Yıl İçerisinde Tamamlayacağız

Süreci şeffaf ve katılımcı bir anlayışla, konunun tüm taraflarıyla istişare ederek yürüttüklerinin
altını çizen Sayın Kurum: “Bu toplantıda çalıştayın sonuçlarını ele aldık. Yine
katılımcılarımızın müsilaj sorunu kapsamında sundukları yeni çözüm ve önerileri dinledik.
Yapılan bu istişarelerin, toplantıların sonunda Marmara Denizi Koruma Eylem Planı’mızı
hazırladık. Allah’ın izniyle bu eylem planlarımız kapsamındaki yatırımlarımızı yerel
yönetimlerimizle birlikte 3 yıl içerisinde tamamlayacağız. Marmara Denizi’mizi; içerisindeki
bin bir çeşit balıklarımızı, canlılarımızı koruyarak en saf, en duru, en temiz, en canlı haliyle
geleceğe taşıyacağız. Ben bu duygu ve temennilerle sizleri bir kez daha sevgiyle,
saygıyla, hürmetle selamlıyorum.” dedi.

Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatları, tecrübeleriyle son hali verilen ve
22 maddeden oluşan Marmara Denizi Koruma Eylem Planı şu maddeler halinde açıklandı:
1. Marmara bölgesinde kirliliğin azaltılması ve izleme çalışmalarının yürütülmesi amacıyla;
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ilgili kurum ve kuruluşlar, üniversiteler, sanayi odaları ve
STK'lardan müteşekkil Koordinasyon Kurulu; Marmara Belediyeler Birliği bünyesinde ise
Bilim ve Teknik Kurulu oluşturulacak.
2. Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı üç ay içerisinde hazırlanarak çalışmalar bu
plan çerçevesinde yürütülecek.
3. Marmara Denizi’nin tamamını koruma alanı olarak belirleme çalışmaları başlatılacak,
2021 yılı sonuna kadar tamamlanacak.
4. Acil müdahale kapsamında 8 Haziran 2021 tarihinden itibaren, 7/24 esasıyla, Marmara
Denizi’ndeki müsilajın bilimsel temelli yöntemlerle tamamen temizlenmesine yönelik
çalışmalar başlatılacak.
5. Bölgede bulunan mevcut atıksu arıtma tesislerinin tamamı ileri biyolojik arıtma tesisine
dönüştürülecek. Atıksuların ileri biyolojik arıtım yapılmaksızın Marmara Denizi'ne deşarjını
engelleyici hedefler doğrultusunda çalışmalar yürütülecek.
6. Marmara Denizi’ne deşarj yapan atıksu arıtma tesislerinin deşarj standartları 3 ay
içerisinde güncellenerek hayata geçirilecek.
7. Arıtılmış atıksuların mümkün olan her yerde yeniden kullanımı artırılacak,
desteklenecek. Temiz üretim teknikleri uygulanacak.
8. Atıksu arıtma tesislerini gerektiği gibi işletmeyen OSB'lerin rehabilitasyon ve iyileştirme
çalışmalarıyla ileri arıtma teknolojilerine geçişi hızlandırılacak.
9. Atıksu arıtma tesislerinin yapımı ve işletilmesini çok daha kolay hale getirmek için
kamu-özel sektör işbirliği modelleri hayata geçirilecek.
10. Marmara Denizi’ne gemilerin atıksularının boşaltılmasının önlenmesine yönelik üç ay
içerisinde düzenleme yapılacak.
11. Tersanelerde temiz üretim teknikleri yaygınlaştırılacak.
12. Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız tarafından yapılan çalışmalar çerçevesinde; alıcı
ortama deşarj yapan atıksu arıtma tesislerinin tamamı 7/24 online izlenecek. Marmara
Denizi’ndeki 91 izleme noktası 150'ye çıkarılacak. Türkiye Çevre Ajansı eliyle, Marmara
Denizi ile ilişkili tüm havzalardaki denetimler uzaktan algılama, uydu ve erken uyarı
sistemleri, insansız hava araçları ve radar sistemleri kullanılarak artırılacak.
13. Marmara Denizi kıyılarını kapsayacak şekilde Bölgesel Atık Yönetimi Eylem Planı ve
Deniz Çöpleri Eylem Planı üç ay içerisinde hazırlanarak uygulamaya konulacak.
14. İyi tarım ve organik tarım uygulamaları ile basınçlı ve damlama sulama sistemleri
yaygınlaştırılacaktır.

15. Marmara Denizi’yle ilişkili havzalarda, dere yataklarına yapay sulak alanlar ve tampon
bölgeler oluşturularak kirliliğin denize ulaşması önlenecektir.
16. Zeytin karasuyu ve peynir altısuyu kaynaklı kirliliğin önlenmesi için, atık su azaltımını
gerçekleştirecek teknolojik dönüşümler sağlanacaktır.
17. Fosfor ve yüzey aktif madde içeren temizlik malzemelerinin kullanımı aşamalı olarak
azaltılacaktır. Organik temizlik ürünleri teşvik edilecektir.
18. Marmara Denizi’mizdeki tüm hayalet ağlar 1 yıl içerisinde temizlenecek.
19. Balıkçılık faaliyetlerinin ekosistem temelli yapılması sağlanacak, koruma alanları
geliştirilecek.
20. Müsilaj nedeniyle zarar gören balıkçılara ekonomik destek sağlanacaktır.
21. Deniz kirliliğinin önlenmesi ve vatandaşlarımızın bilinçlendirilmesi amacıyla çalışmalar
yapılarak, kamuoyunun bilgilendirecek bir platform oluşturulacak.
22. Soğutma suları ve termal tesislerden oluşan sıcak suların Marmara Denizine etkilerinin
azaltılmasına yönelik tedbirler alınacak.
Basın açıklamasının ardından 22 Maddelik Marmara Denizi Koruma Eylem Planı hayırlı olsun
dilekleriyle Çevre ve Şehircilik Bakanı Sayın Murat Kurum, Vali Seddar Yavuz, Kocaeli
Büyükşehir Belediye Başkanı Doç. Dr. Tahir Büyükakın ve ilgili paydaş protokol üyeleri tarafından
imzaların atılmasıyla program son buldu.